Zaza isminin kökeni , "ZAZANA" Dezenformasyonu

Mesaj Sayısı : 22 Kayıt tarihi : 2010-03-01

ZAZA İSMİNİN KÖKENİ, "ZAZANA" DEZENFORMASYONU ve ELDE EDİLEN SON BİLGİLER

1) ZAZANA NEDİR, NERESİDİR?

Son dönemlerde "Zazana" diye bir kelime tedavüle sokulmuş durumda. Bu isimin Zaza Kürtlerinin şu an yaşadığı bölge ismi olduğu iddia ediliyor.

Gerçekte ise, "Zazana" diye bir bölge ismi yok. Behistun kitabelerinde "Zazana" (veya belki bir okunuşa göre "Sasana"), Babil yolunda, Fırat kenarında bir şehir olarak bahsediliyor. Bu da şu an Zazaların yaşadığı yerlere değil Fırat'ın Basra körfezine döküldüğü alanda, Babil'e yakın olan bir eski şehri gösteriyor ki o şehirden günümüze eser yok. Harita'dan Babil ve Susa şehirlerine bakın. Kral Darius Susa'dan Babile giderken, Zazana için "Fırat yakınlarında bir şehir" diyor. Bu da şehrin Basra Körfezine yakın bir yer olduğunu teyit ediyor. *

Bu ismin bugünkü Zazalar ile alakası olup olmadığı ise meçhul! Çünkü aynı ismin Afganistan'dan Karadeniz'e, Loristan'dan Ermenistan ve Gürcistan'a kadar geniş bir bölgede değişik versiyonları var. Bu büyük ihtimal topografik bir yer ismine işaret etmektedir. Yani belli bir yer şekline verilen isim olabilir. Mesela İslam tarihçileri Loristan'da "Zazeyn" diye bir yerden bahsederler. "Zazeyn" Arapça tesniye kuralına göre "İki Zaz" demektir ve birbirine bakan tepeye kurulmuş iki köyü kasteder. Yine İslam tarihinde Zewazan, Zuzan, Zozan el-Ekrad (Kürt Zozanı) diye geçen bölgeler vardır ki Musul'un yukarısından başlayarak Azerbaycan'a kadar olan bölgeyi kapsar. İslam tarihinde geçen bu isimlerin Kürtçe'deki "Zozan" ile ilgisi olması büyük ihtimaldir.

Aynı şekilde "Zaza" kelimesine de Uzakdoğu ülkelerinden Avrupa'ya kadar geniş bir alanda Tayland, Afganistan, Gürcistan, Fransa, İtalya, İsrail gibi değişik milletler içinde tesadüf etmekteyiz. Bunların da Zaza Kürtleri ile ilgisi yoktur. Sadece "Z-A" seslerinden oluşan bir kelimeye birçok dilde rastlanması normal olup, tesadüfidir. Arada tarihsel bağlar kurulmadan her benzeşen kelime ile bağlantı kurulması bilimsel değildir.

Tarihteki Zazana, Zewazan, Zozan, Zûzan, Zozan el-Ekrad gibi coğrafik isimlerin bugünkü Zaza toplumuyla direk ilgisi yoktur. Zaten tarihte bunlar hep coğrafi isim olarak geçmektedir; halk, toplum ismi olarak asla kullanılmamışlar. Eğer illâki bir ilgi kurulursa; Bu birçok yerde değişik türevleri olan coğrafik yer ismidir, daha sonra o yerlerden birine yerleşen bir kürt aşiretine isim olmuştur ve daha sonra bu isim genelleşmiştir diyebiliriz.

Konuyla ilgili şu çalışmaya bakılabilir:http://tr.scribd.com/doc/44991767

2) BUGÜNKÜ "ZAZA" İSMİNİN TARİHÇESİ

Etimolojik tartışmalar bir yana, eldeki somut gerçek şudur: Bugünkü "Zaza" toplumunu direk ilgilendiren "Zaza" isminin kökeni, bir Kürt aşireti olan Zaza'dan gelmektedir. Bu hem Kureyşan şeceresinde, hem Evliya Çelebi Seyahatnamesi'nde, hem Osmanlı Mühimme Defterlerinde ve daha birçok belgede geçmektedir. Günümüzde Ürdün, Suriye, Filistin ve Mısır Kürtleri arasında Zaza aşiretinin mensupları günümzüde hâlâ var. Bunların çoğunlukla kullandığı aile isimleri (soyadları) Zaza, Zaza el-Kurdi veya Kurdi'dir. Bunlardan bazılarıyla bizzat konuşmuşluğumuz var. Kendileri hakkında yapılan bir araştırma "Ürdün'de Zaza Kürtleri" şeklinde Newepel gazetesinde Zazaca olarak yayınlandı. Bu araştırmada bizzat Ürdündeki Zaza Kürtlerinden iki kişiyle de konuşulmuş ve verdikleri bilgiler yer almıştır.
(İlgili makaleyi okumak için tıklayınız:http://www.zazaki.net/haber/urdun-de-kurd-zazay-1516.htm)

Mesela en basitinden, facebooktaki şu kişi Ürdün Kürtlerinden olup ismi MUSTAFA ZAZA AL-KURDÎ'dir.
https://www.facebook.com/mostafa.z.kordi?fref=ts

Ayrıca, elimizde Suriye'deki Zaza Kürtleri'ne mensup olan Ziyaeddin Zaza tarafından yazılmış iki adet Arapça kitap var. Bunlar Zazaların tarihi ve Zaza aşiretleri üzerine yazılmış. Kitapların ismi ve tercümesi şöyle:

1- Zaza Kürtleri'nin tarihi ve Zerdüştlük Üzerine Işıltılar (Aydınlatıcı Bilgiler) ( أضواء على التاريخ الزازائي الكوردي والزرادشتي)
2- İslam döneminde Zaza Kürtlerinin Beylik ve Hükümetleri, Başlıca (önemli) Zaza Aşiretleri ( الإمارات والحكومات الظاظائية الكوردية في العهد الإسلامي)

Bu ortaya çıkan son bilgiler, bize bir kez daha gösteriyor ki Zazalar tarihten günümüze kesintisiz bir biçimde Kürt milletinin bir parçası olarak var olagelmişler.

3) ZAZA KÜRTLERİNİN VATANLARINA VERDİKLERİ İSİM

Zaza Kürtleri tarihte genel olarak vatanlarından "Kürdistan" olarak bahs etmişlerdir. Yine yerel ölçekte "Kırmanciye" ve "Kırdane" isimleri kullanılmıştır. Kurdıstan ismi kök olarak "Kürd" milletinin isminden, Kırmanciye ve Kırdane isimleri de kendilerine verdikleri "Kırmanc" ve "Kırd" isimlerinden gelmektedir. Bu isimleri kullandıklarına dair elimizde yeterince tarihsel belge ve folklorik-kültürel metinler bulunmaktadır.

Bunlar dışında bazı kişilerin siyasi amaçlarla ileri sürdükleri "Zazana" veya "Zazaistan" gibi isimlendirmeler tarihte hiçbir şekilde kullanılmadığı gibi, Zaza Kürtlerinin kültür ve folkloründe de yeri yoktur.

______________

(*) King Darius says: After that I marched against Babylon. But before I reached Babylon, that Nidintu-Bêl, who called himself Nebuchadnezzar, came with a host and offered battle at a city called Zâzâna, on the Euphrates. Then we joined battle. Ahuramazda brought me help; by the grace of Ahuramazda did I utterly overthrow the host of Nidintu-Bêl. The enemy fled into the water; the water carried them away. On the second day of the month Anâmaka [18 December 522] we joined battle.

Kaynak: http://www.livius.org/be-bm/behistun/behistun03.html

Zazana, city on the Euphrates, near Babylon.
Pers.: ZâZâna, Col. I., 92.
SUS.: (det.) Zazzan, Col. I., 73.
Bab. : (aln) Za-za-an-nu, 1. 36.

Tercümesi:

Zazana, Fırat'ta bir şehir, Babil yakınında.
Persçe telafuz.: ZâZâna, Col. I., 92.
SUSA yazıtlarına göre.: (det.) Zazzan, Col. I., 73.
Babil dilinde : (aln) Za-za-an-nu, 1. 36.

Kaynak:
THE SCULPTURES AND INSCRIPTION OF BEHISTUN. CULPTURES AND INSCRIPTION OF DARIUS THE GREAT ON THE ROCK OF BEHISTCN IN PERSIA, OXFORD UNIVERSITY PRESS, AMEN CORNER, LONDON. 1907.

( https://www.facebook.com/zazaki.kirdki )

» Kürdlerin Kökeni
» Şah Ismail'in Kökeni!
» Aleviligin Kökeni! Alevilik Nedir?