UKRAYNA’DA YAŞAYAN KÜRTLER

UKRAYNA’DA YAŞAYAN KÜRTLER

Ukrayna Kürtleri'nin Tarihine Genel Bir Bakış: Kürtler'in Ukrayna'daki izlerine milattan birkaç yüzyıl önce rastlanması dikkat çekmektedir.

Ukraynalı bilim adamlarının son yıllarda yürüttüğü bazı araştırmalar, Kürt İskitler'in (Sakalar) M.Ö 5 ile 2. yüzyıl arasında bu topraklarda yaşadığını açığa çıkarmıştır. Bilim adamı Valentin Stetsyuk, hali hazırda Ukrayna Cumhuriyeti topraklarında bulunan 250'ye yakın yer isminin Kürt İskitler döneminde kaldığını ve Kürtçe olduğunu araştırmalarıyla ortaya koymuştur. Kürtçe toponimler daha çok Ukrayna'nın Xmelnitski (48 yer ismi), Vinnitski (44 yer ismi) ve Ternopolski (38 yer ismi) eyaletlerinde bulunmaktadır. Ayrıca Kürtçe toponimlere Jitomir, Çernigov, Poltav, Volini ve Povenşin bölgelerinde de rastlanılmaktadır. Stetsyuka göre toponimlerin coğrafi haritası çıkarıldığı zaman Bulgar, Alman, İngiliz, Ukrayna dillerinde varolan toponimler yanında Kürtçe toponimlerin bulunduğu bölgeler net olarak ortaya çıkmaktadır.

Ukraynalı kadim Kürtler'in miras bıraktığı toponimlere geçmeden İskitler hakkında bazı açıklamalar yapmak gerekir.

İskitler, milattan önce 7.yy'ın ortalarında Medya, Suriye ve Filistin'i fethedip, ön Asya'da hükümranlık kurdular. M.Ö 6. yy'da Medyalılar tarafından bölgeden çıkarıldılar. Bundan sonra İskitler'i Kuzey Kafkasya ve şimdiki Ukrayna arazilerinde görmekteyiz. Burada onların temel yerleşim alanları, Dunay ve Don Nehirleri’nin aşağı akarı, Kırım Yarımadası ve Kuzey Karadeniz kıyıları idi. Kuzey sınırlarının neresi olduğu bilinmeyen İskitler, kendi kralları olan bir çok büyük kabileden oluşmaktaydı.

M.Ö. 5-4. yüzyıllarının ortalarında Kral Atey, diğer İskit hükümdarlarını alt ederek iktidarı ele geçirdi ve sonra Azov Denizi’nden Dunay Nehri’ne kadar uzanan arazilerde yaşayan İskitleri Krallığı altında birleştirmeyi başardı. İskitlerin Kırım’daki yükselişi ise M.Ö. 2. yüzyılda baş gösterdi. Bu dönemde İskitler Olviya'yı ve Xerson'u da kendi hükümranlıkları altına aldılar. Kürtçe toponimlerin ağırlıklı bölümü tam da Xerson Eyaleti’nde bulunmaktadır.

Stetsyuk'un araştırmalarından çıkan sonuçlara göre, birçok İskit onomastikasını Kürt dillerinde açıklanması, İskitler'in bir kolunun Kürt dilini kullandığını ve Kürt olduğunu açığa çıkarmaktadır. İskitlerden kalma ve somut olarak belli bir arazide yerleşen 250 yer isminin Kürtçe olması, Kürt İskitler'in daha detaylı araştırılması gerektiğini ortaya koymaktadır.

Günümüzde Ukrayna’da Yaşayan Kürtler: 20.yüzyılda Kürtler, Ukrayna'ya Sovyetler Birliği’nin kuruluşundan sonra, bireyler ve aileler biçiminde yerleşmiştir. Sovyetler’in çöküşüyle birlikte buraya Kafkasya ülkelerinden Kürt göçü artış göstermiştir. Ayrıca Kürdistan'ın ayrı ayrı parçalarından eğitim ve iş amacıyla gelip burada daimi yaşayan belli bir Kürt topluluğu bulunmaktadır.

Ukrayna’da yaşayan Kürtler, ağırlıkta başkent Kiev, Odessa, Xarkov, Nikolayev, Xerson, Zaporojye, Donestk ve Kırım bölgelerinde yerleşmişlerdir. Ukraynalı yetkililerin kendi itiraflarına göre, ülkede bulunan bu halkın gerçek sayısı hakkında sağlıklı malumat bulunmamaktadır. Bazı rakamlar, Kürtler'in Ukrayna'da 15-20 bin civarında olduğunu gösterse de bu rakamlar gerçek Kürt nüfusunun çok çok altındadır.

Bu ülkede Kürtlerin ulusal-kültürel haklarının korunması ve savunulması amacıyla merkezi Kiev olmak üzere "Medya Birliği" oluşturulmuştur. Birlik, Kürtler'e dönük sosyal-kültürel faaliyetler yürütmenin yanı sıra, ülkenin siyasal ve toplumsal yaşamına katılım sağlamak perspektifine de sahiptir.

1990 ortalarından sonra birkaç yıl boyunca "Medya" birliğine bağlı Rusça ve İngilizce dillerinde dönemsel "Midya’nın Sesi" gazetesi faaliyet göstermiştir. Halihazırda burada folklor grupları ve Kürtçe eğitim kursları mevcuttur.

Ukrayna’da yaşayan Kürtleri'nin ağırlıklı bir bölümü de Odesa Bölgesi’nde oturmaktadır. Burada oluşturulan Kürt Milli, Kültürel ve Tarih Merkezi; Kürt dilini, kültürünü, sanatını, gelenek ve göreneklerini ayakta tutmayı, ülkede yaşayan Kürt ahaliye sosyal, hukuksal destek sunmayı, onların ailelerine yardımda bulunmayı, gençleri ulusal ruh ve kültür ekseninde eğitmeyi, Kürtler ve diğer halklar arasındaki dostluk ilişkilerini geliştirmeyi ana hedefleri arasına almıştır.

Ayrıca Xarkov, Nikolayev, Xerson eyaletlerinde de Kürt dernekleri bulunmaktadır. Beyaz Rusya’nın Minsk kentinde şair, Aktivist Ganada Çerkezya'nın öncülüğünde oluşturulan Kürdistan Derneği, Ukrayna Kürt Dernekleri ile dayanışma esprisine uygun bir tarzda çalışma yürütmektedir.