RUSYA’DA YAŞAYAN KÜRTLER

RUSYA’DA YAŞAYAN KÜRTLER

Rusya İmparatorluğu döneminde, şimdiki Rusya Federasyonu topraklarında parmakla sayılacak kadar Kürt bulunmaktaydı. Sovyetler Birliği'nin çöküş yıllarına kadar Rusya Federasyonu'na belli bir sayıda Kürt yerleşmiştir. S.S.C.B zamanında genelde eğitim ve çalışma amacıyla Kafkasya ve Orta Asya'dan Rusya Federasyonu'na gelen Kürtler, burada 1989 nüfus sayımı sonuçlarına göre 4 bin 700 kişilik bir yoğunluğa ulaşmıştır. Bugün başkent Moskova'da sayıları 15 bini bulan Kürtler, 1989'da yalnız 180 kişi olarak kayda alınmıştır.

Sovyetler'in çöküş yıllarında burada yaşanan etnik çatışmalar, Kürtler'in Kafkasya ve Orta Asya Cumhuriyetleri'nden Rusya'ya göçünü de beraberinde getirmiştir. 1988'de Ermenistan'dan sürülen, Kırgızistan ve Özbekistan'daki etnik temelli baskılar sonucunda bu ülkelerden kaçan Kürtler, Rusya'ya sığınmıştır. 1980 sonlarından başlayarak etnik, siyasi, sosyal ve ekonomik nedenlerle Kafkasya ve Orta Asya'dan Rusya Federasyonu'na başlayan Kürt göçü günümüzde de devam etmektedir.
Rusya Federasyonu'nda 2002'de yapılan son nüfus sayımında Kürtler, 19 bin 607 kişi olarak gösterilmiştir. Ancak bu rakamlar Rusya vatandaşı olan, resmi kayıtta duran ve kimlik belgesinde "Kürt" yazılmış kişileri ihtiva etmektedir. Oysa son on-on beş yılda Rusya Federasyonu'na yerleşen Kürtler'in ağırlıklı bir bölümü hala bu ülkede bürokratik nedenlerle vatandaşlık hakkı almadan kayıtsız veya geçici kayıtlarla yaşamaktadır. Ayrıca bu ülkede kimliklerinde diğer milletlere mensup olduğu gösterilen yüz binlerce Kürt bulunmaktadır.

Rusya’da yaşayan Kürtler arasında birkaç haftalık bir gezi bile bu ülkede, Kürtler'in resmi rakamdan en az on kat daha fazla olduğunu göstermektedir. Yerel Kürt oluşumlarının ve aydınların ortalama hesaplamalarına göre, halihazırda Rusya Federasyonu'nda yaşayan Kürtlerin sayısı 200 bin civarındadır. Rusya Federasyonu Parlamentosu'nun 1999 yılına ait bir belgesinde ise Rusya’da yaşayan Kürtler, 250 bin olarak gösterilmiştir.

Bugün Rusya'nın geniş arazilerine serpişmiş Kürtler, genellikle aşağıdaki bölgelerde oturmaktadır:

Moskova Bölgesi: 89 federe bölgeden biri olan Moskova şehrinde ve çevresinde 15-20 bin arası Kürt yaşamaktadır. Moskova'nın başkent olmasından dolayı Rusya Federasyonu, Kürtler'in toplumsal, siyasal, sosyal ve kültürel faaliyetlerinin yönetim merkezi rolünü de oynamaktadır.
Krasnodar Diyarı, Adigey Özerk Cumhuriyeti ve Stavropal Bölgesi: Bir birine sınır olan bu bölgelere Kürtler esas itibariyle 1988'de Ermenistan'dan sürüldükten sonra yerleşmişlerdir. Buraya 1990 öncesi ve sonrası da Kürtler'in göçü görülmüştür. Sayıları yaklaşık 20 bin olan Krasnodar ve Adigey Kürtleri'nin % 25'inin hâlâ oturum kaydı ve vatandaşlık hakkı yoktur.

Saratov Bölgesi: Bu bölge genelinde ise 12 binden fazla Kürt yaşamaktadır. Bu bölgede yaşayan Kürtler'in kültürel çalışmaları Kürt Kültür Otonomisi'ne bağlı yürütülüyor. Saratov Bölgesi'nde beş Milli-Kültürel Merkez, üç Kürt Eğitim Kursu ve Kürt Evi faaliyet göstermektedir. Bu bölgede, genellikle Nahçıvan ve Ermenistan'dan sürgün edilen Kürtler yaşamaktadır. Saratov'un Ozinki bölgesinde, Sovyetler’in çöküş yıllarında Kırgızistan'dan göç eden Kürtler kendi köylerini kurmuştur. Ozinki'de, Kürt Evi ve Kürt Derneği bulunuyor.

Tambov Bölgesi: Burada yaklaşık 4 bin Kürt yaşamaktadır. Tambov şehir merkezinde 1990 ortalarından buyana Kürt Evi faaliyet yürütmektedir. Burada otonomiye bağlı olarak Kürt Folklor Grubu ve Kürtçe Eğitim Kursu örgütlenmiştir.

Yaroslavl Bölgesi: Burada ise Ermenistan ve Gürcistan'dan göç etmek zorunda kalan, aralarında Yezidi Kürtler'in de bulunduğu 5 bin civarında Kürt yaşamaktadır. Burada yaşayan Kürtler de kültürel anlamda bir çok çalışma ortaya koymuştur.

Kursk Bölgesi: Burada birkaç bin Kürdün yaşadığı bilinmektedir. Buradaki Kürtler de birçok kültürel ve sanatsal haklardan faydalanmakta ve buna paralel olarak örgütlenmektedirler.

Nijni Novgorod Bölgesi: Çoğunluğunu Yezidi Kürtleri'nin oluşturduğu küçük bir grup Kürt bulunmaktadır. Burada yaşayan Kürtler'in çoğunluğu, Azeri ve Ermeniler arasında gerçekleşen Karabağ Savaşı sonucunda Kafkasya Kürdistanı'ndan göç eden Kürtler oluşturmaktadır. Burada yaşayan Kürtler'in sosyal, ekonomik ve kültürel sorunları ile ilgilenen örgütlenmeler görülmüştür.

Sankt-Petersburg (Leningrad) Bölgesi: Burada yaşayan Kürtler'in nüfusu 5 binin üzerindedir. Burada yaşayan Kürt topluluğu, eski Sovyet Cumhuriyetleri’nden göç edenlerle birlikte Kürdistan'ın diğer parçalarından eğitim ve iş için gelerek burada daimi yerleşen Kürtler'den oluşmaktadır. Rusya'nın kültür başkenti olarak da bilinen Sankt-Petersburg, burada yaşayan Kürtler'e ait maddi, manevi değerlerin de korunduğu bir şehir olma özelliğine sahiptir. Bu şehirde 1990'da kurulan "Kürdistan Derneği", 1994'de resmiyet kazanmıştır.

Yukarıda saydığımız bölgelerin dışında kalan, Rusya Federasyonu'nun; Yekaterinburg, Nijnıy Tagil, Nijnigorod, Çelyabinsk, Novosibirsk, Vladimir, Kastroma ve birçok diğer bölgelerinde de Kürtler yoğun bir biçimde yaşamaktadırlar.

Kürtler, Rusya'da yaşanan sosyal ve ekonomik sorunlarla birlikte bir de Rusya'da "Kafkasyalılara karşı gelişen tahammülsüzlük" yaklaşımlarından nasiplerini almışlardır. Yaşamlarının her anı yoklukla, fakirlikle, acılarla, sürgünlerle ve esaretle geçen Kafkasya Kürtleri, karşılaştıkları bu durum karşısında da çok ağır şekilde etkilenmişlerdir.